RECYKLING ELEKTROODPADÓW - KONFERENCJA BRANŻY AGD I ZSEIE

Istotny głos w dyskusji nad przebiegiem wdrażania przepisów dyrektywy WEEE należał m.in. do przedstawicieli branży AGD. Według raportu APPLiA (Związek Pracodawców AGD) w 2021 roku wprowadzający urządzenia AGD byli zobowiązani zebrać i poddać recyklingowi ok. 300 tys. ton zużytego sprzętu, co stanowi ponad połowę wszystkich zbieranych w Polsce elektroodpadów. I pomimo nieznacznego spadku produkcji sprzętu AGD w 2022 roku (o 15% w porównaniu do roku poprzedniego), w Polsce wyprodukowano 25,8 mln sztuk dużego AGD, a konsumenci wydali na ich zakup aż 12,3 mld zł.

Według raportu APPLiA (Związek Pracodawców AGD):

» Polska jest największym producentem AGD w Unii Europejskiej
» Udział polskiej produkcji AGD w UE:

• Pralki i suszarki do ubrań - 60%
• Zmywarki - 59%
• Kuchnie i piekarniki - 40%
• Lodówki - 30%
  
  Źródło: Raport rynku AGD 2022/2023, APPLiA

Kierunki dyrektywy WEEE

Według APPLia branża AGD jest już od kilkunastu lat zaangażowana w realizację celów, które obecnie stawia przed przedsiębiorcami dyrektywa WEEE. Chodzi tu głównie o wymóg Rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) oraz założenia Gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). (Pierwszy z terminów dotyczy m.in. obowiązku zorganizowania systemu zbierania i zagospodarowania odpadów powstających z wprowadzanych na rynek produktów. Drugi – jest związany z polityką UE mającą na celu utrzymanie materiałów w obiegu gospodarczym tak długo, jak to możliwe).

Co oznacza ROP i GOZ dla branży AGD?

Jak wyjaśnia Radosław Maj ze Związku Pracodawców AGD APPLiA, wbrew niektórym opiniom, zarówno GOZ jak i ROP są od dawna obecne w wielu obszarach działalności przemysłu AGD. Obydwa cele zaczynają się na już etapie ekoprojektowania produktów. Realizacja ROP, a szczególnie wymóg zapobiegania powstawaniu odpadów, odbywają są m.in. na etapie:

• produkcji (np. wymóg oszczędzania zasobów czy dostępności części zamiennych),
• sprzedaży (np. informowanie konsumentów o wydajności środowiskowej produktu),
• naprawy (np. przekazywanie dokumentacji do naprawy).

ROP dla branży AGD to również wymóg finansowania recyklingu aż 65% masy sprzedanego sprzętu. Aby zapewnić obieg materiałów, w 2021 roku branża odzyskała 250 tys. ton surowców, czyli około 90% masy zebranego selektywnie zużytego sprzętu. Szacuje się, że w ostatnich 15 latach producenci AGD sfinansowali swoje obowiązki środowiskowe na kwotę około 1,2 mld zł.

Metale ziem rzadkich

W kontekście głównych kierunków i celów dyrektywy WEEE, omówiony został również problem odzysku z zużytego sprzętu metali ziem rzadkich. Jak zwrócił uwagę w swoim wystąpieniu Zbigniew Milkiewicz z firmy Startegic Metals, materiały te są szczególnie ważne z punktu widzenia funkcjonowania procesów przemysłowych, a szczególnie umożliwiają bardzo szybki rozwój technologiczny.

Dla UE odzysk metali ziem rzadkich z zużytego sprzętu jest również szansą na uniezależnienie się od dostaw spoza UE. Jak zwróciła uwagę w swoim Orędziu o stanie Unii w 2022 roku Ursula von der Leyen „Lit i metale ziem rzadkich staną się niebawem ważniejsze niż ropa naftowa i gaz. Już samo nasze zapotrzebowanie na metale ziem rzadkich wzrośnie pięciokrotnie do 2030 roku.”

Środowisko - jako wspólny cel uczestników rynku ZSEiE

W trakcie konferencji oddano głos również przedstawicielom branży recyklingu ZSEiE. W jednym z wystąpień zastanawiano się, czy branża ZSEIE posiada jakieś wspólne cele, a jeśli tak, to w jaki sposób są one realizowane. W opinii Bartosza Kubickiego z firmy Elektrorecykling cele poszczególnych uczestników rynku ZSEiE (wprowadzających, zbierających, organizacji odzysku, Urzędu Marszałkowskiego, zakładów przetwarzania, WIOŚ) można sprowadzić do celów: środowiskowych, prawnych i biznesowych. Niestety nie zawsze cele te są jednakowo rozumiane i realizowane przez poszczególnych zainteresowanych. Jako przykład mogą posłużyć kontrole obejmujące stan przestrzegania przepisów przez zakłady przetwarzania. Wyniki takich kontroli nie zawsze są nastawione na dialog i współpracę, lecz ograniczanie lub nawet blokowanie działalności zakładów, które są przecież ważnym elementem w całym procesie recyklingu ZSEiE.

Czy zabraknie odpadów?

Uczestników konferencji poproszono również o udział w krótkiej ankiecie, w której zastanawiano się m.in. czy wystarczy odpadów, aby realizować obowiązki wprowadzających oraz w jakim stopniu szara strefa opanowała obszar zbierania ZSEiE w Polsce. Wśród respondentów dominowało przekonanie, że w najbliższych latach mogą jednak wystąpić problemy z dostępem do odpadów w celu realizacji obowiązków (45% - TAK, 38% - NIE, 19% - trudno powiedzieć). Szara strefa została oceniona przez 50% ankietowanych jako obszar 20-30%, jedynie 7% respondentów uważa, że wynosi ona aż 40-50%.

Jak przetwarzany jest zużyty sprzęt chłodniczy?

W nawiązaniu do głównego tematu konferencji zaprezentowano również sposób przetwarzania elektroodpadów na przykładzie zużytego sprzętu chłodniczego. Wykład poprowadził Przemysław Lebiecki z Zakładu Przetwarzania ZSEiE w Bolęcinie, należącego do spółki Biosystem SA. Uczestnicy prelekcji mogli m.in. zapoznać się z najważniejszymi etapami procesu przetwarzania zużytego sprzętu chłodniczego, w tym również z jej składem surowcowym po przetworzeniu oraz zawartością substancji niebezpiecznych, takich jak freon czy cyklopentan

Źródło:

1. Czarnecki T., Branża AGD w Polsce, Energia i Recykling 3/2023 (63).
2. Raport rynku AGD 2022/2023, APPLiA Związek Pracodawów AGD).
3. Rozszerzona odpowiedzialności producenta, https://naszesmieci.mos.gov.pl/dla-przedsiebiorcow/artykuly/158-rozszerzona-odpowiedzialnosci-producenta (dostęp: 11.06.2023 r.)
4. Maj R., Ekoprojektowanie produktów zrównoważonych - nowe, ramowe przepisy unijne, APPLiA Związek Pracodawców AGD.
5. Orędzie o stanie Unii za 2022 r., wygłoszone przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen, Strasbourg, 14 września 2022 roku.
6. Milkiewicz Z., Odzysk metali ziem rzadkich z ZSEE, Szanse, koszty i bariery wzrostu, Strategic Metals.
7. Kubicki B., Recykling zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, 17. Konferencja Recykling ZSEiE, Uniejów.