Nowy akt prawny zwiększył liczbę obowiązków na każdym etapie cyklu życia baterii, począwszy od ich wytwarzania, poprzez produkcję, aż na zagospodarowaniu powstających z nich odpadów kończąc.
12 lipca 2023 w Parlamencie Europejskim zostało przyjęte Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1542 w sprawie baterii i zużytych baterii, zmieniające dyrektywę 2008/98/WE i rozporządzenie (UE) 2019/1020 oraz uchylające dyrektywę 2006/66/WE.
Przed jego przyjęciem, kwestie związane z bateriami i akumulatorami, były regulowane dyrektywą, co oznaczało, że każde państwo członkowskie zobowiązane było przyjąć regulacje wewnętrzne, dostosowujące swoje przepisy do założeń dyrektywy. Celem ujednolicenia zasad dla producentów i wprowadzających baterie na terenie całej Unii Europejskiej, a przy tym celem zmniejszenia wpływu baterii na środowisku na wszystkich etapach cyklu życia baterii oraz przejścia na gospodarkę w obiegu zamkniętym, wprowadzono rozporządzenie, które stosuje się we wszystkich państwach członkowskich bezpośrednio.
Mając na uwadze, iż zakres obowiązków uzależniony jest od rodzaju baterii, wypada wspomnieć, iż rozporządzenie wprowadza nowy podział baterii. Obowiązująca jeszcze, na gruncie ustawy o bateriach i akumulatorach, klasyfikacja dzieląca baterie na przenośne, samochodowe i przemysłowe, zastępowana jest bardziej złożoną, w której wyróżniamy baterie przenośne, baterie przenośne ogólnego stosowania, baterie z magazynem zewnętrznym, baterie do lekkich środków transportu (LMT), baterie rozruchowe, oświetleniowe i zapłonowe (SLI), baterie przemysłowe oraz baterie do pojazdów elektrycznych.
Zmiany i nowe obowiązki, które wprowadza rozporządzenie dotyczą każdego etapu w cyklu życia baterii tj. ich wytwarzania, wprowadzania oraz zagospodarowania baterii zużytych.
ETAP WYTWARZANIA
Zarówno na podstawie jeszcze obowiązującej ustawy o bateriach i akumulatorach jak i nowego rozporządzenia, zabronione jest wprowadzanie baterii zawierających więcej niż 0,0005 % rtęci (dla wszystkich baterii) lub 0,002% kadmu (dla baterii przenośnych). Novum stanowi limit dla baterii przenośnych w zakresie ołowiu - 0,01 %, przy czym dla baterii przenośnych cynkowo – powietrznych ogniw guzikowych zakaz obowiązuje dopiero od 18 sierpnia 2028 r.
Wytwórców baterii do pojazdów elektrycznych, baterii przemysłowych nadających się do powtórnego naładowania o pojemności powyżej 2 kWh oraz baterii LMT zobowiązuje się do sporządzenia dla każdego modelu baterii deklaracji dotyczącej śladu węglowego. Wymóg będzie wiążący po 12 (dla baterii do pojazdów elektrycznych) lub 18 miesiącach od daty wejścia w życie aktu delegowanego albo aktu wykonawczego do rozporządzenia (obecnie trwają pracę nad jego przygotowaniem). Z czasem (nie wcześniej jednak niż w sierpniu 2026 r.) ww. baterie będą musiały osiągać klasy efektywności w zakresie śladu węglowego.
Dla baterii przemysłowych o pojemności powyżej 2 kWh, z wyjątkiem baterii wyposażonych wyłącznie w magazyn zewnętrzny, baterii do pojazdów elektrycznych, baterii SLI oraz baterii LMT wymagane będzie dołączanie dokumentacji zawierającej informacje na temat procentowej zawartości kobaltu, litu lub niklu, obecnych w materiałach czynnych i odzyskanych z odpadów z wytwarzania baterii lub odpadów pokonsumenckich oraz procentowej zawartości ołowiu obecnego w baterii i odzyskanego z odpadów. Do 18 sierpnia 2031 r. ww. baterie będą musiały osiągać poziomy zawartości materiałów z recyklingu wynoszące 16 % dla kobaltu, 85 % dla ołowiu, 6 % dla litu i 6 % dla niklu. W roku 2035, progi ulegną zwiększeniu.
Baterie przenośne ogólnego stosowania z wyłączeniem ogniw guzikowych, baterie przemysłowe nadające się do powtórnego naładowania o pojemności powyżej 2 kWh, baterie LMT i baterie do pojazdów elektrycznych będą musiały osiągnąć minimalne wartości parametrów wydajności elektrochemicznej i trwałości. Najwcześniej (prawdopodobnie w sierpniu 2028 r.) obowiązek ten obejmie producentów baterii przemysłowych. Jednak już od 18 sierpnia 2024 r. do baterii przemysłowych nadających się do powtórnego naładowania o pojemności powyżej 2 kWh, baterii LMT i baterii do pojazdów elektrycznych należy dołączać dokument informujący o wartościach parametrów wydajności elektrochemicznej i trwałości.
Począwszy od 18 lutego 2027 r. każda osoba fizyczna lub prawna wprowadzająca do obrotu produkty z wbudowanymi bateriami przenośnymi musi zadbać, aby baterie te były łatwe do usunięcia i wymiany przez użytkownika końcowego w dowolnym momencie cyklu życia produktu. Wprowadzający do obrotu produkty z wbudowanymi bateriami LMT zobowiązani są zapewnić, aby baterie te, a także poszczególne ogniwa baterii zawarte w zestawie baterii, były łatwe do usunięcia i wymiany przez niezależnego specjalistę w dowolnym momencie cyklu życia produktu. Za baterię łatwą do wymiany uznaje się baterie, którą po usunięciu z urządzenia lub lekkiego środka transportu można zastąpić inną, kompatybilną baterią, bez wpływu na działanie, wydajność lub bezpieczeństwo tego urządzenia lub lekkiego środka transportu.
ETAP WPROWADZANIA
Na etapie wprowadzania, poza istniejącymi dotychczas obowiązkami w zakresie oznaczania baterii symbolem selektywnej zbiórki, symbolami CE oraz Cd lub Pb (odpowiednio dla kadmu lub ołowiu), konieczne będzie również etykietowanie wszystkich rodzajów baterii. Zakres informacji zawartych na etykiecie różnić się będzie w zależności od rodzaju baterii. Przykładowo baterie przenośne nadające się do powtórnego naładowania, baterie LMT i baterie SLI będą musiały być znakowane etykietą informującą o ich pojemności, a baterie które nie nadają się do powtórnego naładowania etykietą zawierającą informacje dotyczące ich minimalnego średniego okresu używania przy określonych zastosowaniach i etykietą wskazującą - ,,nienadające się do powtórnego naładowania”.
Począwszy od 18 lutego 2027 r. nakaz etykietowania zostanie rozszerzony o obowiązek znakowania kodem QR, który będzie zapewniał dostęp do szczegółowych informacji o baterii, przy czym zakres informacji uzależniony jest od jej typu. Kod QR będzie odsyłał również do tzw. „paszportu baterii”, który będzie wymagany dla baterii LMT, wszystkich baterii przemysłowych o pojemności powyżej 2 kWh oraz baterii do pojazdów elektrycznych. Wśród informacji zawartych w „paszporcie” znaleźć mają się również te określające sposób demontażu baterii, dostępne dla podmiotów zajmujących się naprawami, regeneracjami, drugim cyklem życia baterii i recyklingiem.
ETAP ZAGOSPODAROWANIA
Rozporządzenie rozszerza również obowiązki wprowadzających w zakresie zbierania baterii. Poza utrzymaniem obowiązku zbierania zużytych baterii przenośnych, dla których poziom wzrośnie od 2027 r. do 63 %, rozporządzenie ustala poziom zbierania dla baterii LMT 51 %, obowiązujący od początku 2028 r.
Utrzymane zostały również cele w zakresie wydajności recyklingu (do 31 grudnia 2025 r.):
a) recykling 75 % średniej masy baterii kwasowo-ołowiowych;
b) recykling 65 % średniej masy baterii litowych;
c) recykling 80 % średniej masy baterii niklowo-kadmowych;
d) recykling 50 % średniej masy innych zużytych baterii;
oraz odzysku materiałów (do dnia 31 grudnia 2027 r.):
a) 90 % w przypadku kobaltu;
b) 90 % w przypadku miedzi;
c) 90 % w przypadku ołowiu;
d) 50 % w przypadku litu;
e) 90 % w przypadku niklu.
PODSUMOWANIE
Rozporządzenie znacząco zwiększa obowiązki producentów i wprowadzających, zwłaszcza związane z produkcją i wprowadzeniem baterii do obrotu, jednocześnie utrzymując wszystkie wymogi związane z zagospodarowaniem zużytych baterii, wprowadzone wcześniej przepisami krajowymi.
Opracowanie: Krzysztof Buczak - Kancelaria Adwokacka Krzysztof Buczak